Bảo hiểm - vũ khí mới ngăn Nga bán dầu

Liên minh châu Âu tích cực phối hợp với Anh cấm bán bảo hiểm vận chuyển dầu Nga, nhằm cản trở Moskva xuất khẩu dầu đi bất kỳ đâu.

Lệnh cấm vận nhập khẩu 90% lượng dầu mua từ Nga là hình phạt cứng rắn nhất mà Liên minh châu Âu áp đặt cho Điện Kremlin kể từ khi Tổng thống Vladimir Putin ra lệnh thực hiện chiến dịch quân sự tại Ukraine. Nhưng một phần nhỏ hơn của gói trừng phạt mới nhất cũng có thể chứng minh tầm quan trọng tương tự. Lệnh cấm bảo hiểm với các tàu chở dầu của Nga sẽ khiến Moskva khó chuyển hàng trăm nghìn thùng dầu mỗi ngày sang các khách hàng ở Ấn Độ và Trung Quốc, và điều đó có thể khiến giá dầu toàn cầu tăng cao hơn nữa.

"Nhắm mục tiêu vào khía cạnh bảo hiểm là cách tốt nhất để ngăn chặn dòng chảy dầu thô của Nga thay vì chỉ chuyển hướng chúng", Matt Smith, nhà phân tích dầu mỏ hàng đầu tại công ty tình báo thị trường Kpler, đánh giá.

Liên minh châu Âu đã thông báo rằng các công ty EU sẽ bị chặn "bảo hiểm và cung cấp tài chính cho việc vận chuyển" dầu của Nga tới các nước bên thứ ba sau thời gian chuyển tiếp kéo dài 6 tháng.

"Điều này sẽ gây khó khăn đặc biệt cho Nga trong việc tiếp tục xuất khẩu dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ của mình sang phần còn lại của thế giới vì các nhà khai thác EU là những nhà cung cấp dịch vụ quan trọng", Ủy ban châu Âu cho biết trong một tuyên bố.

Anh dự kiến cũng sẽ tham gia nỗ lực của EU. Điều đó sẽ khiến vận chuyển dầu Nga khó mua bảo hiểm hơn nữa vì công ty Lloyd's of London trong nhiều thế kỷ đã là trung tâm của thị trường bảo hiểm hàng hải.

Một tàu dầu của Nga. Ảnh: Reuters

Cho đến nay, Nga vẫn có thể "đỡ đòn" trừng phạt bằng cách thu hút các khách hàng khác với mức chiết khấu cao. Nhưng nếu các con tàu không thể nhận được bảo hiểm cần thiết để giao hàng, điều đó sẽ trở nên khó khăn hơn nhiều trong thời gian tới.

Shin Kim, Trưởng bộ phận phân tích sản xuất và cung cấp tại S&P cho rằng lệnh cấm sẽ gây thêm phức tạp về chính trị và kinh tế khi vận chuyển dầu của Nga. "Các hạn chế về bảo hiểm đối với tàu của Nga là vô cùng quan trọng và là lý do chính mà chúng tôi cho rằng không phải tất cả các thùng của Nga có thể được chuyển hướng từ châu Âu sang nơi khác, đặc biệt là Trung Quốc và Ấn Độ", bà đánh giá.

Lệnh cấm của EU đối với dầu thô vận chuyển bằng đường biển đang được thực hiện. Nhưng trước đó các doanh nghiệp khối này cũng đã xa lánh dầu Nga vì muốn tránh những khó khăn về hậu cần và thiệt hại về uy tín.

Theo dữ liệu của Kpler, xuất khẩu sang Tây Bắc Âu đã giảm từ 1,08 triệu thùng mỗi ngày trong tháng 1 xuống còn dưới 325.000 thùng mỗi ngày vào tháng 5. Áp lực từ phương Tây buộc Nga phải cắt giảm sản lượng, mức mà Bộ Kinh tế nước này cho biết hồi tháng 4 có thể giảm tới 17% trong năm nay.

Nhưng sự gia tăng xuất khẩu sang châu Á đã giúp bù đắp phần lớn những thiệt hại đó. Theo dữ liệu của Kpler, Trung Quốc và Ấn Độ - tận dụng các đợt giảm giá lớn - đã nhập khẩu khoảng 938.700 thùng mỗi ngày trong tháng 5. Trong tháng 1, nhập khẩu từ hai quốc gia này chỉ đạt 170.800 thùng mỗi ngày.

"Ba tháng sau khi chiến sự bắt đầu, xuất khẩu dầu thô của Nga vẫn đang tiếp tục tăng trưởng nhanh. Họ chỉ đang được định tuyến lại và tìm những khách hàng mới", Smith cho biết.

Lệnh cấm của EU với việc vận chuyển dầu thô của Nga là nhằm vào vấn đề này. Nếu Anh hợp tác, Ấn Độ sẽ khó khăn hơn rất nhiều trong việc mua dầu Nga. Điều tương tự cũng xảy ra với Trung Quốc, nơi nhu cầu về nhiên liệu dự kiến tăng lên khi các hạn chế chống dịch được nới lỏng.

Thị trường bảo hiểm cũng bao gồm một mạng lưới các nhà tái bảo hiểm giúp phân chia rủi ro. Nhiều công ty trong số này có trụ sở tại châu Âu. "Ban đầu, ít nhất, tôi nghĩ điều này sẽ có tác động rất lớn đến thị trường", Leigh Hansson, chuyên gia về thực thi quy định toàn cầu tại công ty luật Reed Smith, bình luận.

Việc đẩy Nga ra khỏi các thị trường khác sẽ có tác động mong muốn là siết chặt các mối làm ăn của Moskva, nhưng tác dụng phụ là có thể thúc đẩy giá năng lượng toàn cầu hơn nữa khi châu Âu và Mỹ cố gắng kiềm chế lạm phát.

"Đúng, Nga sẽ bị mất nguồn thu, nhưng châu Âu và Mỹ có thể sẽ bị ảnh hưởng bởi sự gia tăng đáng kể của giá dầu thế giới", Olivier Blanchard, Cựu nhà kinh tế trưởng tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế, đánh giá.

Các nhà lọc dầu và các nhà nhập khẩu khác không phải là những người duy nhất quan tâm rằng các tàu vận chuyển dầu thô có được bảo hiểm chấp nhận hay không.

"Các tàu không có bảo hiểm hoặc không được bảo hiểm sẽ không được phép vào bất kỳ cảng chính nào hoặc đi qua các điểm tắc nghẽn vận chuyển quan trọng như Bosporus hoặc Kênh đào Suez", Sergei Vakulenko, Nhà phân tích năng lượng có trụ sở tại Đức, cho biết.

Các tổ chức tài chính vẫn cảnh giác với việc chạy trốn các lệnh trừng phạt, vì có thể dẫn đến các hình phạt lớn từ các cơ quan quản lý. "Đó không chỉ là một giao dịch liên quan đến một nhà lọc dầu và một nhà sản xuất Nga. Có tất cả những bên khác phải tham gia", Richard Bronze, Trưởng bộ phận địa chính trị tại công ty tư vấn Energy Aspects (Anh), đánh giá.

Nga tuyên bố sẽ phá vỡ các trừng phạt mới bằng cách dựa trên các đảm bảo của nhà nước mà về lý thuyết có thể được sử dụng thay cho bảo hiểm truyền thống. Công ty Tái bảo hiểm Quốc gia Nga do nhà nước kiểm soát hiện là nhà tái bảo hiểm chính cho các tàu của Nga.

"Vấn đề này có thể giải quyết được. Bảo hiểm giao hàng có thể được thực hiện thông qua bảo đảm của nhà nước trong khuôn khổ các hiệp định quốc tế với các nước thứ ba. Nga luôn là một đối tác có trách nhiệm và đáng tin cậy, và sẽ tiếp tục như vậy trong tương lai", Dmitry Medvedev, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, cho biết.

Điều đó có nghĩa là các lô hàng của Nga có thể sẽ không bị cản trở hoàn toàn.

"Nó gây xáo trộn, nhưng nó sẽ không quét sạch tất cả sản lượng xuất khẩu của Nga", Bronze nói.

Nhưng không phải ai cũng coi đây là một giải pháp thích hợp - đặc biệt là khi đặt ra những câu hỏi về việc liệu Nga có thể đưa ra các yêu sách nếu cần thiết trong khi nước này phải chịu các lệnh trừng phạt khắc nghiệt hay không. "Sẽ còn nhiều nghi ngờ nữa. Tôi nghĩ nhóm các quốc gia sẵn sàng mua dầu sẽ bị thu hẹp thêm", Bronze dự báo.