21/01/2022 Cập nhật ĐHCĐ 2024

Phân tích tâm lý trong hành trình đầu tư chứng khoán

Để chiến thắng trong hành trình đầu tư chứng khoán, ngoài việc trang bị đầy đủ kiến thức về phân tích kỹ thuật - phân tích cơ bản, nắm trong tay nhiều kinh nghiệm thì mỗi nhà đầu tư cũng cần phải có bản lĩnh, có tâm lý thật vững chãi, hay người ta còn gọi có "cái đầu lạnh".

Nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett đã từng nói rằng: "Hãy tham lam khi người khác sợ hãi, và hãy sợ hãi khi người khác tham lam". Tuy nhiên, số đông nhà đầu tư lại không làm được như vậy, để hiểu hơn về các diễn biến tâm lý trong đầu tư chứng khoán, chúng ta cùng đi tìm hiểu 16 cung bậc cảm xúc dưới đây nhé:

Số đông các nhà đầu tư (NĐT) đều có chung một tâm lý giống nhau và gần như không đổi qua các năm, điều đó là dễ hiểu, bởi vì lòng lam và sự sợ hãi luôn song hành với nhau. Mô hình trên hiển thị, tâm lý con người luôn giống nhau, các cung bậc cảm xúc trùng hợp với các con sóng lên xuống của thị trường. Tại sao có tới 95% nhà đầu tư thua lỗ trên thị trường chứng khoán (TTCK)? Nắm bắt được các tâm lý này, chúng ta sẽ đi ngược 95% nhà đầu tư còn lại, kìm hãm hưng phấn và gạt bỏ sự sợ hãi của bản thân để thu về nhiều lợi nhuận nhất có thể

16 cung bậc cảm xúc có thể phân ra thành 6 giai đoạn chính: Giai đoạn khởi đầu, giai đoạn thị trường bùng nổ, giai đoạn thị trường tạo đỉnh và tiến đến chu kỳ giảm, giai đoạn thị trường giảm mạnh, giai đoạn tạo đáy và tăng trở lại.

- Giai đoạn khởi đầu:

Khi nhà đầu tư bắt đầu gia nhập thị trường chứng khoán, chúng ta bắt đầu vào giai đoạn Lạc quan, triển vọng tương lai tích cực, nghĩ rằng đây là thị trường tiềm năng, mảnh đát màu mỡ hái ra tiền, tâm hồn phấn chấn, dẫn đến việc mua cổ phiếu.

- Giai đoạn thị trường bùng nổ:

- Giai đoạn thị trường bắt đầu tạo đỉnh và tiền đến chu kỳ giảm:

Nhà đầu tư bắt đầu cảm thấy Băn khoăn - lo lắng: Không biết mình có nên mua tiếp hay không, giảm như thế này rồi, liệu có giảm nữa không, sao mình lại full margin nhỉ, hình như mình đã sai rồi? Các câu hỏi lần lượt được đặt ra trong đầu NĐT.

- Thị trường/cổ phiếu tiếp tục giảm, nhà đầu tư chuyển từ trạng thái hoài nghi, lo lắng sang giai đoạn Từ chối - chối bỏ: Không thể như vậy được, danh mục của mình vẫn tốt, kỳ vọng tăng cao lắm, lên xx% nữa, tiềm năng trong năm nay, giảm tí rồi tăng tiếp thôi NĐT đang dần mất niềm tin, mất phương hướng, không biết nên bán hay nên tiếp tục nắm giữ.

- Giai đoạn thị trường giảm mạnh:

NĐT bắt đầu cảm thấy Sợ hãi: Thị trường/cổ phiếu đó đang tiếp tục đi xuống, thị trường này sâu quá - quả này toi rồi, mất bao tiền rồi. Cảm giác sợ hãi đang bao trùm tâm lý nhà đầu tư, sợ mất tiền. Thị trường trái ngược với những nhận định của mình, phải làm sao bây giờ? - Những câu hỏi liên tục đặt ra trong đầu.

Tuy nhiên đây lại là Giai đoạn tạo đáy và chuẩn bị tăng trở lại của thị trường:

Sau khi bán xong rồi, cảm thấy Chán nản với thị trường, không quan tâm đến thị trường nữa - Lúc này thị trường lại đi lên trong Nghi ngờ. Do vẫn còn "nỗi đau" khi thị trường/cổ phiếu giảm mạnh, nên tâm lý NĐT tỏ ra bàng quan, nghi ngờ "Chắc chỉ là hồi tí thôi, xong lại giảm ngay mà, chắc chỉ là pha bulltrap thôi"

Sau giai đoạn nghi ngờ thì thị trường lại tăng, và NĐT đã chính thức "mất hàng". Phải cho đến khi thị trường/cổ phiếu có những phiên tăng giá liên tiếp, tạo nên những "ngày nỗ lực hồi phục, ngày tọa đà thứ nhất, thứ hai...", nhà đầu tư mới tham gia mua, lúc này lại chuyển tiếp sang giai đoạn Hy vọng - Lạc quan - Niềm tin.... cứ như thế tâm lý này nối tiếp tâm lý kia, tạo nên 16 cung bậc cảm xúc. Những nhà đầu tư mới, thiếu kinh nghiệm chinh chiến, ngay cả những NĐT gạo cội cũng đôi lúc rơi vào trạng thái này, bởi không kiểm soát được cảm xúc, nên dẫn tới những sai lầm có thể gây thua lỗ trong đầu tư.

Để tránh những sai lầm nguy hiểm đó, Nhà đầu tư cần tích lũy kinh nghiệm, học hỏi nhiều hơn, quản trị tốt cảm xúc, tránh "bẫy tâm lý", luôn giữ kỷ luật và nhạy bén với các cơ hội trên thị trường, nên đi ngược đám đông khi cần thiết.

Chúc nhà đầu tư luôn bình tĩnh quan sát, tự tin, thu về lợi nhuận cho mình!